|
қилиб кўрсатдилар. Ҳақиқатда бу айтиб ўтилган гаплар Аллоҳ уларга бир подшоҳ юборса ва уларга уруш фарз қилинса, Аллоҳнинг йўлида жиҳод қилишга жиддий қарашларини тақозо қиладиган омиллар эди. Лекин улар уруш фарз қилинганидан кейин олдинги сийратларига қайтдилар. Озчилик қисми айтилмаса, буйруққа бўйсунмадилар. Шу билан улар Аллоҳнинг буйруғига бўйсунмаганлари учун золимлар сафига қўшилдилар.
Бу оятда ундаги қавм олдинги
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ
оятида айтиб ўтилган қавмнинг айнан ўзи эканлигига далолат қиладиган ҳеч қандай ишора йўқ. Гарчи ҳар икки қисса уруш ва урушдан қочмаслик мавзусида бўлса-да, улардаги қавмлар бошқа-бошқа қавмлардир.
Биринчи оят душман билан рўбарў келишдан қўрқиб қочган, мағлубиятга учраб, дунёсини бой берган, қочиб бораётиб ўша ўзлари қочиб бораётган ўлимнинг рўбарўсидан чиққан кимсалар хусусида эди. Унда ажал келса, уни тезлатиб ҳам, кечиктириб ҳам бўлмаслиги ҳақидаги ибрат бор. Бу нарса мўминни душманга қарши жангга шиддат билан отилиб кириб боришга ундайди.
Бу оят эса урушмаслик учун баҳоналар қидирадиган кимсалар хусусидадир. Улар ўлимдан қочмайдилар, лекин урушни кечиктириш учун баҳоналар қидирадилар.
2. Бунга далил Аллоҳ Таолонинг кейинги оятидир. Унда Аллоҳ Таоло уларга Толутни подшоҳ қилиб юборганидан кейин, у бой эмас, подшоҳликка ундан кўра биз ҳақлироқмиз, дейишга ўтиб олганлари айтилади. Шунда уларга пайғамбарлари Толутни бу вазифага Аллоҳ Таолонинг Ўзи танлаб қўйгани ва унга шу ишнинг уддасидан чиқа олишига яраша қобилият – илмий ва жисмоний куч берганини хабар бердилар. Лекин улар бу гапдан қониқмадилар.
3. Аксинча, улар юборилган кишининг ҳақиқий подшоҳ эканига белги-аломат талаб қилдилар. Шунда пайғамбарлари уларга, унинг белги-аломати шуки, Аллоҳ сизларга Мусо ва Ҳорун а.с.ларнинг осорлари жойлашган ўша буюк тобутни қайтаради, уни Аллоҳнинг изни ила фаришталар олиб келадилар, деди.
Шундай қилиб, қилган талаблари қондирилиб, баҳоналарнинг ҳамма йўллари тўсилгач, пайғамбарларига қулоқ солиб, подшоҳлари билан бирга Аллоҳнинг йўлида жиҳод қилишга отландилар.
(أَلَمْ تَرَ ) бу жумланинг маъносини юқорида айтиб ўтдик.
92-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232